“Het boek dat ik zelf had willen lezen toen deze ziekte mij trof. Ik geef je recepten, tips en trucs die ik heb geleerd tijdens mijn ziekteperiode, door te vragen, de juiste mensen op mijn pad te treffen, door te doorstaan en te ondergaan (en daarbij niet ten onder te gaan).”

— Joke Boon

Van alle zeventien boeken die ik inmiddels heb geschreven, is dit het boek dat ik liever niet had willen schrijven. Ik realiseer me dat dit gek klinkt, maar de aanleiding voor dit boek is dat ik kanker kreeg – endeldarmkanker. In maart 2023 deed ik mee aan het bevolkingsonderzoek darmkanker. Toen daarbij bloed in mijn ontlasting werd gevonden, bleek uit vervolgonderzoek dat ik kanker in mijn endeldarm had. Na het horen van deze onheilstijding leek het wel of ik in het karretje van een achtbaan stapte en een wilde rit zonder stops zou gaan maken. Een kankerdiagnose neemt je agenda, dagbesteding en leven in één klap in zijn geheel over. In zeven en een halve maand tijd onderging ik chemo, bestraling en drie operaties. Het werd de meest intense, gruwelijke, angstige, leerzame, pijnlijke, zware en tegelijk ook liefdevolle periode die ik ooit doormaakte. Gelukkig liep het goed af. Maar dat wist ik uiteraard nog niet toen ik aan de behandeling begon. (Ik ben nu ik dit schrijf nog steeds elke drie maanden onder controle.) Ik ken mensen die hun huis gaan poetsen bij tegenslag, of excessief gaan sporten, hardlopen, eten of drinken. Ik ga schrijven en wandelen. Taal is mijn uitlaatklep – met schrijven geef ik mijn woelige gedachten vorm en verwerk ik tegelijkertijd mijn gevoel. Wandelen, het liefst lang, ordent mijn gedachten, geeft lucht en licht.

Sinds een aantal jaar heb ik op dinsdag een kookcolumn in dagblad Trouw. Daarin vertel ik iets ter inleiding op het recept dat ik die week deel. Mijn toenmalige hoofdredacteur van Trouw, Cees van der Laan, vroeg op een gegeven moment of ik over mijn darmkanker en alles waar ik mee worstelde en tegen aanliep zou willen én durven schrijven in mijn wekelijkse kookcolumn. Volgens hem zou ik daar heel veel mensen mee kunnen steunen. Hij legde me daarbij geen enkele restrictie op: ik mocht over alles schrijven en bij naam noemen wat ik wilde. De enige voorwaarde was dat er ook een recept bij stond, want het was tenslotte een kookrubriek. Omdat ik het steeds lastiger vond om over op dat moment triviale zaken als een overvloedige courgette-oogst of andere luchtige zaken te schrijven, stemde ik toe. Ik schreef de column wel met enige vertraging: drie maanden na de diagnose begon ik met schrijven over mijn endeldarmkanker. Zo kon ik al wat afstand nemen en werd het geen te emotioneel schrijven.

Toen mijn eerste column over de onheilstijding verscheen, kreeg ik heel veel reacties – alleen maar positieve. En dat bleef zo bij alle volgende columns waarin ik over aspecten van leven met kanker schreef. Via mail, de ingezonden-brievenrubriek, op mijn website, in de supermarkt, op straat of per ouderwets geschreven brief of kaart kreeg ik feedback. ‘Dankzij jou kan ik weer eten tijdens het kuren, dank je wel.’ Of: ‘Je weet het niet, maar op afstand ben je een enorme steun voor me.’ Weer een ander: ‘Tijdens de koffie na de kerkdienst bespreken we vaak jouw column’, of: ‘Ik las jouw prachtige column voor tijdens onze nieuwjaarsbijeenkomst, iedereen was erg onder de indruk.’ Behalve dat zulke reacties heel fijn en natuurlijk ook vleiend zijn, zetten ze me ook aan het denken. Ik had zelf wel een boek willen lezen waarin alles op een rijtje stond. Waarin ik herkenning en daarmee troost zou vinden voor dat waar 10 11 INLEIDING EEN SPOEDCURSUS KANKER ik mee worstelde en waarin ik antwoord kon vinden op de vragen waarmee ik zat. Omdat inmiddels een op de twee (!) mensen kanker krijgt, zijn er vast mensen die net zoals ik na het horen van een kankerdiagnose behoefte hebben aan een baken en informatie vanuit de eerste hand. Daarom besloot ik na een periode van twijfel (heb ik daar mijn kostbare tijd en inmiddels weinige energie voor over?) om dit boek te schrijven. Het boek dat ik zelf had willen lezen toen deze ziekte mij trof. Ik geef je recepten, tips en trucs die ik heb geleerd tijdens mijn ziekteperiode, door te vragen, de juiste mensen op mijn pad te treffen, door te doorstaan en te ondergaan (en daarbij niet ten onder te gaan). Mijn kookboekenredacteur Ellen Horst reageerde vanaf het eerste moment heel positief en warm op mijn idee voor dit boek. Dit boek heb ik geschreven in de hoop dat mensen die door kanker worden getroffen én hun naasten er iets aan zullen hebben.

Dit boek gaat in op míjn ervaringen met darmkanker en zal daarom op sommige punten verschillen als je getroffen bent door een andere vorm van kanker. Toch zal de essentie voor iedereen die met kanker te maken krijgt op veel punten gelijk zijn en daardoor van waarde en betekenis kunnen zijn. Al is het alleen maar de troostvolle gedachte: ik ben niet alleen, zij had dat ook! Maar dit boek is ook bedoeld voor hen die aan de zijlijn staan. Hoe kun je iemand met kanker bijstaan? Dat kan op veel manieren, bijvoorbeeld door een van de recepten in dit boek te maken en mee te nemen. Dan ontlast je degene die ziek is en je zegt zonder woorden dat je iemand ziet en aan diegene denkt. Ook zul je tips vinden voor wat je misschien beter niet kunt zeggen en hoe je iemand (nog meer) tot steun kunt zijn. Ik was in de gelukkige omstandigheden dat ik de juiste mensen op mijn pad trof en dat ik een enorm netwerk heb. Ook wilden de mensen met kennis en expertise, zoals de radiotherapeut, chirurg, diëtist, casemanager oncologie, oncologisch fysiotherapeut, stomaverpleegkundigen, reïntegratiedeskundige, patiëntenverenigingen en stichtingen die zich inzetten voor kankerzorg hun kennis met mij delen. En dat niet alleen; ook andere medestanders (ik haat het woord patiënt) die door een vorm van kanker getroffen zijn, deelden hun ervaringen met mij. Tot slot: alle recepten in dit boek zijn standaard vegan, dus plantaardig. Dat is omdat ik uit principe al jaren zo eet. Maar ik begrijp ook als geen ander dat mijn principe niet het jouwe hoeft te zijn: mijn man eet vol overtuiging vlees, vis, gevogelte, zuivel en eieren. Iedereen is daarin anders en maakt zijn eigen keuze. Daarom geef ik in Hoe gebruik je dit boek (blz. 80) aan hoe je de recepten eenvoudig naar jouw smaak aanpast. Ik hoop dat ik het daarmee tot een boek maak dat je aanspreekt, en waar je vooral écht iets aan zult hebben. Ik neem je in chronologische volgorde mee in mijn kankerreis, zodat je de juiste informatie vindt op de plek waar je deze zou verwachten. In het eerste deel van het boek vertel ik meer over kanker en over mijn ervaringen met de ziekte. In het tweede deel volgen de recepten.

Joke Boon

Joke boon deelt een recept met ons: vegan kokos panna cotta

Het boek dat ik liever niet had willen schrijven

Kokos panna cotta

Koekjes, Koffie en Kanker: podcast